Wat is een groot verlies?
Grote verliezen zijn situaties waarin je iets of iemand verliest dat of die veel voor je betekende. Hierbij kan je denken aan een echtscheiding, het overlijden van een partner, kind of beste vriend(in), het verlies van een baan of van gezondheid (zoals bij long-covid). Het biopsychosociaal model, bedacht door George L. Engel, een Amerikaanse psychiater en hoogleraar aan de Universiteit van Rochester School of Medicine & Dentistry, toont aan dat verlies op bijvoorbeeld sociaal vlak vaak ook verlies op biologisch en/of psychologisch vlak met zich meebrengt.
Bij een echtscheiding kunnen er verschillende veranderingen optreden, zoals een verhuizing, een andere samenstelling van vriendschappen en verminderde financiële mogelijkheden (sociale verliezen). Ook kan het zelfvertrouwen worden aangetast en kunnen gevoelens van eenzaamheid ontstaan (psychologische verliezen). Bij het verlies van werk kan iemands identiteit worden aangetast (psychologisch verlies) en kunnen gevoelens van er niet bij horen opkomen (sociaal verlies).
Bij een verlies door overlijden kunnen bestaande vriendschappen wegvallen of veranderen (bijvoorbeeld van activiteiten met andere stelletjes naar één-op-één contact tussen vriendinnen). Het biologische verlies kan bestaan uit fysieke klachten, zoals vermoeidheid, spanning of problemen door een ongezondere leefstijl. Psychologische klachten kunnen variëren van vergeetachtigheid en verminderd concentratievermogen tot afgenomen zelfvertrouwen en overweldigende gevoelens van verdriet, boosheid of eenzaamheid.
Het sociale leven wordt kleiner
Opvallend is dat bijna alle grote verliezen een grote impact hebben op het sociale leven. Het vertrouwde sociale landschap verandert drastisch en wordt in alle gevallen kleiner. Veel mensen voelen zich vaak alleen en ervaren het verlies als een eenzaam proces. Ze raken mensen kwijt. Dit heeft een negatief effect op het zelfvertrouwen en de ‘sociale souplesse’, het vermogen om (nieuwe) contacten aan te gaan en te onderhouden. Terwijl juist op dat moment een veilige sociale verbinding cruciaal is voor voldoende veerkracht om de uitdagingen in het leven aan te kunnen (volgens de Polyvagaaltheorie). Een dergelijke verbinding bevordert gezondheid, groei, herstel, sociale betrokkenheid en het vermogen om jezelf te reguleren bij impactvolle gebeurtenissen.
Wat kun je zelf doen om je wereld te vergroten?
Wat kun je met deze informatie? Het is belangrijk om inzicht te krijgen in dit proces en te begrijpen wat er gebeurt en dat actie nodig is. Uit ervaring weet ik dat het geen eenvoudig proces is en dat het zeker niet vanzelf gaat. Het vraagt een actieve houding, moed en doorzettingsvermogen om je sociale wereld te vergroten.
Draagkracht is een relationele grootheid; dat is niet iets wat in je zit, maar dat zetten we aan bij elkaar. (Steven Pont, ontwikkelingspsycholoog en systeemtherapeut)
Maak het allereerst bespreekbaar met je beste vrienden of lieve familieleden. Anderen hebben vaak geen idee wat een groot verlies allemaal met zich meebrengt. Zij staan niet in jouw schoenen en ervaren niet wat jij voelt en meemaakt. Dus neem ze daarin mee; dit zorgt voor begrip en erkenning, wat een essentiële factor is voor sociale veiligheid.
Kijk vervolgens hoe je jouw sociale kring kunt vergroten; denk aan lotgenotencontact, initiatieven zoals Nieuwemensenlerenkennen, Klup, of sluit je aan bij een vereniging waar je dezelfde interesses kunt delen, zoals een leesclub, een sportvereniging met ‘derde helft’, een creatieve club of een fiets- of wandelclub, enzovoort.
Leg ook je eigen gedrag in het contact eens onder de loep. In hoeverre neem jij het initiatief voor contact? Nodig je mensen uit? Toon je interesse in de verhalen van anderen? Is er ruimte voor zowel zoet als zuur in de gesprekken (mogen mensen blij zijn over zaken die jij in jouw leven niet meer hebt, zoals vakanties, toekomstplannen, etc.)? Ben je in staat om er met al je emoties ook nog steeds voor anderen te zijn?
Ik heb ervaren dat het mogelijk is om ondanks een groot verlies nieuwe vriendschappen op te bouwen en bestaande contacten een nieuw en ander leven in te blazen. Daarmee heb ik een mooie kring om me heen verzameld die voor mij veilig voelt en waarin ik mezelf kan zijn, en ik vertrouw erop dat ik het leven met het verlies aankan. Dat gun ik jou ook!
Hedwig